Skip to main content

BIULETYN NR 5: Termin załatwienia sprawy, zarzut bezczynności i przewlekłości.

Zgodnie z zasadami kodeksu postępowania administracyjnego w szczególności zasadą szybkości i prostoty określoną w art. 12 kpa: „Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia, zaś sprawy nie wymagające zbierania dowodów, informacji i wyjaśnień powinny być załatwione niezwłocznie. Uszczegółowienie tej zasady znajduje swój wyraz w treści art. 35 kpa.

Stosownie art. 35 kpa:

§ 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.

§ 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.

§ 3. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.

§ 3a. Załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.

§ 4. Przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż określone w § 3 i 3a.

§ 5. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania, okresu trwania mediacji oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu.

Przepis ten wprowadza podstawowe, maksymalne terminy, w których winno zostać przeprowadzone postępowanie:

  1. nie dłużej niż w ciągu miesiąca ( w postępowaniu zwykłym i uproszczonym),

  2. nie dłużej niż w ciągu 2 miesięcy – w sprawach szczególnie skomplikowanych ( np. w sprawach wielowątkowych, rozliczeniowych, wieloosobowych, gdy trzeba przeprowadzać dowody z opinii biegłych, zeznań świadków, w drodze pomocy prawnej),

  3. równocześnie jednak, stanowi o innych terminach, wynikających z przepisów szczególnych.

Przekroczenie terminu

W sytuacji, gdy organ nie załatwi sprawy w terminie powinien, stosownie do treści art. 36 § 1 kpa, o każdym takim przypadku powiadomić strony postępowania. Nie ma znaczenia czy opóźnienie spowodowane jest  przyczynami niezależnymi od organu (art. 36 § 2 kpa). Równocześnie organ winien:

  1. podać przyczynę opóźnienia,

  2. wskazać nowy termin załatwienia sprawy,

  3. pouczyć strony o: prawie, sposobie i terminie wniesienia ponaglenia.

Zasady wyznaczania nowego terminu i jego długość nie są uregulowane przez ustawodawcę, jednakże w orzecznictwie sądowo-administracyjnym przyjmuje się, iż z uwagi na zasadę określoną w art. 12 kpa i art. 35 kpa nowy termin winien być  jak najkrótszy. Przedłużenie terminu, o czym wspomnieć również wypada, nie chroni organu przed zarzutem bezczynności lub przewlekłości.

Komentatorzy przyjmują, iż nowy termin załatwienia sprawy winien zostać stronom notyfikowany w formie postanowienia wobec treści art. 123 § 1 kpa, który nakłada, na organ administracyjny, obowiązek wydawania postanowień w toku postępowania, równocześnie jednak, zgodnie  z art. 141 § 1 kpa,  postanowienie to będzie niezaskarżalne.

Ponaglenie

Zgodnie z art. 37 kpa niezałatwienie sprawy w terminach ( podstawowych albo przedłużonym) stanowi bezczynność organu, zaś prowadzenie  sprawy dłużej niż to konieczne dla jej załatwienia  stanowi przewlekłość

W takich przypadkach stronie przysługuje prawo wniesienia ponaglenia:

  1. wnoszone jest do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo do tego samego organu (do organu prowadzącego postępowanie), jeżeli nie ma  organu wyższego stopnia,

  2. strona nie ma oznaczonego terminu do wniesienia ponaglenia,

  3.  zawiera uzasadnienie,

  4. organ prowadzący postępowanie przekazuje ponaglenie bezzwłocznie, nie później niż w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania,

  5. przekazanie następuje z niezbędnymi odpisami akt sprawy oraz ustosunkowaniem się do ponaglenia organu prowadzącego,

  6. właściwy organ rozpatruje ponaglenie w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania.

W sytuacji, gdy strona wnosi ponaglenie sprawa powinna być prowadzona, organ nie powinien wyczekiwać na rozstrzygnięcie organu wyższego. Nie można również pominąć tej kwestii, iż zasadniczą rolą tego środka jest „zmobilizowanie” organu do działania.   

Rozpoznając ponaglenie organ wyższego stopnia:

  1. wskazuje czy doszło do bezczynności lub przewlekłości (przypadek może być dotknięty obydwiema okolicznościami),

  2. stwierdza, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

  3. jeżeli postępowanie nie zostało zakończone zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia,

  4. zarządza:

  •  wyjaśnienie przyczyn,

  •  ustalenie osób winnych,  a w razie potrzeby także

  • podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości;

  • może,  z urzędu,  zmienić postanowienie, wyznaczając dłuższy termin zakończenia postępowania (jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody).

Organ prowadzący postępowanie, w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości  zobowiązany jest niezwłocznie załatwić sprawę oraz wykonać inne zarządzenia organu wyższego stopnia, w tym wyjaśnić przyczyn i ustalić osoby winne bezczynności lub przewlekłości oraz podjąć środki zapobiegające na przyszłość.

Bezczynność i przewlekłość mogą doprowadzić, w określonych kategoriach spraw, do milczącego załatwienia sprawy.

Odpowiedzialność pracownika organu

Zgodnie z art.  38 kpa Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia sprawy.

W przypadku pracowników samorządowych  źródłami prawa w zakresie odpowiedzialności będą:

  1. ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458, ze zm.),

  2. ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 141, ze zm.)

  3. ustawa z dnia 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (tekst jedn. Dz.U. z 2016 r. poz. 1169),

Ustawa o pracownikach samorządowych ma zastosowanie do pracowników jednostek samorządowych, w tym gminy, bez względu na rodzaj zatrudnienia: umowa o pracę, wybór (wójt), powołanie (zastępca wójta, skarbnik) oraz bez względu na zajmowane stanowisko: urzędnicze, w tym kierownicze stanowisko urzędnicze, pomocnicze i obsługi.

Ustawa nie zawiera przepisów dyscyplinarnych, jednak reguluje zasady okresowego oceniania pracowników.  

Zgodnie z art. 27 ustawy pracownicy poddawani są ocenie okresowej, która dotyczy wywiązywania się przez pracownika samorządowego z obowiązków wynikających z zakresu czynności na zajmowanym stanowisku oraz obowiązków, uregulowanych w ustawie ( art. 24 i art. 25 ust. 1 ) tj:  

1) przestrzeganie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i innych przepisów prawa;

2) wykonywanie zadań sumiennie, sprawnie i bezstronnie;

3) udzielanie informacji organom, instytucjom i osobom fizycznym oraz udostępnianie dokumentów znajdujących się w posiadaniu jednostki, w której pracownik jest zatrudniony, jeżeli prawo tego nie zabrania;

4) dochowanie tajemnicy ustawowo chronionej;

5) zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, zwierzchnikami, podwładnymi oraz współpracownikami;

6) zachowanie się z godnością w miejscu pracy i poza nim;

7) stałe podnoszenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych.

8) sumienne i staranne wykonywanie poleceń przełożonego.

              Uzyskanie przez pracownika samorządowego ponownej oceny negatywnej skutkuje rozwiązaniem umowy o pracę z zachowaniem okresów wypowiedzenia.

Do odwołania, albo rozwiązania umowy o pracę dojdzie również w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Niezależnie od powyższego do pracowników samorządowych stosuje się przepisy kodeksu pracy, w tym zasady związane z odpowiedzialnością porządkową oraz  rozwiązaniem umowy o pracę.


Zgodnie z art. 108 § 1 kodeksu pracy za nieprzestrzeganie przez pracownika:

  1. ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy,

  2. przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

  3. przepisów przeciwpożarowych, a także

  4. przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz

  5. usprawiedliwiania nieobecności w pracy

pracodawca może nałożyć:

a) karę upomnienia;

b) karę nagany.

zaś na nieprzestrzeganie przez pracownika:

  1. przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub

  2. przepisów przeciwpożarowych,

  3. opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,

  4. stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy

pracodawca może również stosować karę pieniężną. Kary porządkowe, wymiar procedur stosowania zostały ściśle uregulowane w przepisach art. 108-113 kodeksu pracy.

Ustawa o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych przewiduje odpowiedzialność regresową pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego a jej pracownikiem (pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę oraz osoby działające, jako organ w tym jako członek organu kolegialnego).

Dla majątkowej odpowiedzialności pracownika samorządowego wymagane jest, zgodnie z art. 5 ustawy łączne spełnienie następujących przesłanek:

  1. prawomocne orzeczenie sądu albo ugoda na mocy, której podmiot odpowiedzialny wypłacił odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa,

  2. rażące naruszenie prawa, zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem funkcjonariusza publicznego,

  3. rażące naruszenie prawa, zostało stwierdzone zgodnie z art. 6 ustawy (min. na podstawie rozstrzygnięcia ponaglenia i stwierdzenie rażącego naruszenia prawa).

Następnie musi zostać wdrożone, opisane w art. 7 ustawy postępowanie, zakończone rozstrzygnięciem sądu, przy czym odszkodowanie, co do zasady nie może przewyższać dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego odpowiedzialnemu funkcjonariuszowi publicznemu (w przypadku winy umyślnej odpowiedzialność może być ustalona do wysokości wypłaconego odszkodowania).

Jeżeli kilku urzędników dopuściło się przewinienia wówczas limit dotyczy każdego z osobna, zaś ich odpowiedzialność uzależniona jest od stopnia winy i przyczynienia się każdego z nich, w braku możliwości takich ustaleń ich odpowiedzialność jest w częściach równych, albo w przypadku winy umyślnej solidarna tzn.  każdy odpowiada za całość i w przypadku spłaty może żądać od pozostałych zwrotu.   

Art. 10 analizowanej ustawy przewiduje odpowiedzialność karną, dla kierownika podmiotu odpowiedzialnego lub jednostki organizacyjnej takiego podmiotu, który nie wszczyna postępowania zgodnie z art. 7.

adwokat Magdalena Kusik-Balicka

Kancelarie Adwokatów i Radców Prawnych DĄBEK & KUSIK

20-830 Lublin, ul. Pszowian 23, Oddział 22-500 Hrubieszów, ul. Rynek 36

www.dabekkusik.pl

we współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Wschodnich w Hrubieszowie